**سنجاب زرد ایرانی در جنگلهای بلوط، پسته وحشی و مناطق کوهستانی مرتفع (۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ متری) زندگی میکند و عمدتاً در نواحی شمالی (گیلان، مازندران، گلستان) و غربی ایران (کردستان، آذربایجان، ایلام و کرمانشاه ) یافت میشود. این گونه روزگرد است و بیشتر وقت خود را روی درختان میگذراند، از میوه ها، دانه ها، جوانه ها و گاهی حشرات تغذیه میکند. سنجاب زرد ایرانی به صورت انفرادی زندگی کرده و با ذخیرهسازی دانه ها در شکاف درختان یا زیر خاک به بقای خود کمک میکند.
این گونه روزگرد و عمدتاً منزوی است که بهصورت انفرادی زندگی میکند و قلمرو خود را با نشانهگذاری بویایی و صداهای هشداردهنده حفظ مینماید. سنجاب زرد ایرانی با چالاکی زیاد روی درختان حرکت می کند و از میوه ها، دانه های بلوط، پسته وحشی، جوانه های گیاهی و گاهی حشرات تغذیه مینماید. این جانور برای فصلهای کمغذا، دانه ها را در شکاف درختان یا زیر خاک ذخیره میکند. در مواجهه با خطر، یا بیحرکت میماند یا با صدایی تیز به همنوعان خود هشدار میدهد. تنها در فصل جفتگیری با دیگران تعامل داشته و پس از ۴۰ روز بارداری، ۲ تا ۴ فرزند به دنیا می آورد که پس از سه ماه مستقل میشوند. رفتارهای سازگارانهای مانند استفاده از دم پرپشت برای تعادل در پرش بین شاخه ها به بقای آن در زیستگاههای جنگلی کمک میکند.
تهدید های اصلی برای سنجاب زرد ایرانی شامل موارد زیر هست: ۱) تخریب زیستگاه به دلیل قطع درختان بلوط و پسته وحشی برای کشاورزی، شهرسازی و جادهسازی؛ ۲) شکار غیرقانونی برای فروش به عنوان حیوان خانگی یا به بهانه جلوگیری از آسیب به باغات؛ ۳) آتشسوزی جنگلها به ویژه در مناطق زاگراس و هیرکانی که زیستگاه اصلی این گونه است؛ ۴) تغییرات اقلیمی مانند خشکسالیهای طولانیمدت که منابع غذایی و آب را کاهش میدهد؛ ۵) رقابت با گونههای مهاجم که ممکن است منابع غذایی و محل زندگی این سنجاب را محدود کنند؛ ۶) کمبود برنامههای حفاظتی ویژه برای این گونه در ایران، علیرغم وضعیت آسیبپذیر آن.
سنجاب زرد ایرانی معمولاً سالی یک بار، از اواخر زمستان تا اوایل بهار، جفتگیری میکند. نرها با تولید صداهای خاص و دنبال کردن مادهها توجه آنها را جلب میکنند. پس از یک دوره بارداری ۳۸ تا ۴۰ روزه، مادهها ۲ تا ۴ نوزاد (گاهی تا ۶) به دنیا میآورند که در بدو تولد کور، بیمو و کاملاً وابسته هستند. نوزادان در لانههای ساختهشده در سوراخ درختان یا میان شاخههای متراکم رشد میکنند. پس از ۴ تا ۶ هفته چشمهایشان باز شده و شروع به خوردن غذای جامد میکنند، اما تا ۳ ماهگی مستقل نمیشوند. این سنجابها در یک سالگی به بلوغ جنسی میرسند و شرایط محیطی، دسترسی به منابع غذایی و وضعیت آبوهوایی نقش مهمی در موفقیت تولیدمثل آنها دارد.
Resources: Wikipedia, Civilica Article